İlçe Adı: İspir İle Uzaklık: nufus: 6,784 İlçe kaymakamı: H. Engin SARIİBRAHİM Kaymakamlık Telefon: 0 442 451 30 03 Kaymakamlık Web:: http://www.ispir.gov.tr    ​​Belediye Baskani Osman ÇAKIR Belediye Telefon: 0 442 451 30 92 Belediye Web: http://www.ispir.bel.tr İSPİR TARİHİ Kuruluşu'ndan MÖ 7. Asra Kadar inen İspir sırasiyla dolaylarında Hurriler (MÖ 4000), Urartular (MÖ 753), Saka-lar (İskitler) (MÖ 665), Medler ((MÖ 626), Persler ((MÖ 250.226), Romalılar (MS 65), Bizans llılar (MS 430), Sasaniler (428), Dört Halife Devri (Hz. Ebubekir, Hz Ömer, Hz Osman, Hz Ali...), Emevîler (661), Abbasiler (760), Selçuklular (1048), Saltuklular (1071 - hakimiyetinde kalarak Yavuz Sultan Selim'in Çaldıran Zaferi 1202), Moğollar (1243) İlhanlılara (1336), Timurlular (1387-1406), Karakoyunlular (1405), Akkoyunlular (1468) Atabeyler (1506-1514) '(1514 dönüşünde oğlu olarak fethedilerek Anadolu birliğine katılmıştır. Yaklasık 400 yıldan Daha u-Zun bir süre Osmanlı idaresinde Kalan Bölge 1916-1918 Yillari arasında Ruslar tarafından işgal edilmiş, Ermenilerle beraber Bölge insanına işkence yapılmıştır.İlçemiz Müftü Başkapan, Muş, Mustafa Çavuş, İnayetin Osman ve ismini sayamadığımız kahraman Yiğitler sayesinde 25 Şubat 1918'de işgalden kurtarılmıştır. KONUMU Kuzeyinde İkizdere (Rize), batısında Bayburt, güneyinde Erzurum, güneydoğusunda Tortum ve Uzundere (Erzurum), doğusunda Yusufeli (Artvin) ilçeleri bulunmaktadır.2100 m² 'lik bir alanı kaplamakta olan İspir, Doğu ana dolu ile Karadeniz bölgeleri arasında bir Geçit noktasıdır.1050 m yükseklikte olan İspir Ana dolunun Kafkaslara bağlanmasını sağlayan onemli bir Geçiş moktasıdır. NÜFUSU tarihi Gelişim içerisinde Cesitli savaşlar, Gocler ve istilalara Bagli olarak büyük boy değişiklikler gösteren ilçemiz hakkında en Sağlıklı Bilgileri kuşkusuz cumhuriyet dönemide Başlamış periyodik . nufus sayımlarından elde edilmistir Son yıllarda ilçenin nüfusu onemli Oranda azalmıştır Nedeni ise kısa ve uzun Mesafeli Gocler olup göçün nedenini ise Ekonomik Göstergeler sebepler oluşturmaktadır İlçenin nufus yoğunluğu (km ² 'ye kişi) 13,2 dir İLÇENİN nufus GELİŞİMİ 1927: 32 825 1940: 43 264 1945: 44 530 1950 45 956 1955 46 328 1960 52 104 1965 55 050 1970 54 741 1975 55 565 1980 54 084 1985 52 267 1990 41 397 1997 28 790 daglar Mescit Dağları (70 km), KAÇKARLARA (3932 m), dilek dağı (3549 m), dap dağı (3186 m), nevse dağı (3114 m), ansiyor dağı (3040 m), bozan dağı (2924 m), hasan dağı (2900 m ), deve dağı (2867 m), Kazancik dağı (2750 m), yassıdağ (2500 m), korga dağı (2364 m). Goller Aksu gölleri (3130 m), Yedi Göller (3000 m), deligöl (3130 m), mal gölü (3100 m), Kuşaklı göl (3190 m), Seringöl (3150 m), döner göl (3030 m), Çamlıkaya gölü (2910 m), sarah gölü (2900 m), Hortuk deresi, Güllübağ deresi, Kan Dereler şehirdere Çayı, Aksu deresi, Çamlıkaya deresi, Fısırik deresi, Sırakonaklar deresi İspir'in bulundugu Çoruh boylarının tarih Çağı M.Ö IX.yüzyıl sonlarında başlamaktadır M.Ö 680 yıllarında Saka Türkleri Kafkas Dağlarını aşarak Anadolu'da görülmeye baslar M....: Ö.665 yıllarında Saka Türklerinden Saperler Çoruh boylarına yerleşir Malatyalı tarihçi Anabasis bu bölgedeki kabileden İspiritis diye bahsetmektedir.M.Ö.519 yilinda Pers İmparatoru I. Daryus zamanında Saperler Pers Hakimiyeti altına; M.Ö.140 yıllarında Sakaların Pam oymağından çıkan Küçük ArsaklılarDevleti'nin eline Geçer Romalıların Anadolu ve Suriye'yi fethe çalıştığı sıralarda İspir Bölgesi Arsaklılar ve Romalılar arasında el değiştirir. MS665 yıllarında İslam Araplar Erzurum bölgesini alınca İspir 300 yıl boyunca Arapların idaresinde kalır (Emeviler, Abbasiler) X. yüzyılında Abbasilerin zayıf düşmesinden istifade eden Bizanslılar bölgeyi hakimiyetleri altına 1049 yıllarında Büyük Selçuklu komutanlarından İbrahim Yınal Hasankale Savaşından sonra İspir bölgesini ele geçirir. Ancak Bölge tam anlamıyla Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlanamaz. 1071Malazgirt Savaşı'ndan sonra İspir ve çevresi tamamen Müslümanlık Türklerin eline Geçer Anadolu Selçuklu Devleti yıkıldıktan sonra Cesitli devletlerin himayesi altında Kalan İspir Bölgesi 1401-1502 Yillari arasında Akkoyunlular'ın himayesinde kalır.Nihayet Eylül 1514 yilinda Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı topraklarına Birinci Dünya Savasi döneminde İspir ve çevresi 1916 -1918 Yillari arasında Rus işgali ve ermeni mezalimine uğramış, 25 Şubat 1918'de Kazım Karabekir Paşa komutanlığında 1.Kafkas Kolordusuna Bagli birliklerce vatan topraklarına katılır. İSPİR''''İN DÜŞMAN İŞGALİNDEN KURTULUŞU Birinci Dünya Savasi devam ederken bir çok olumsuzlukla Baş göstermekteydi ki bunlardan Doğu Anadolu ve Osmanlı İmparatorluğu için çok büyük boy önem arz eden Enver Paşa komutasındaki iki kolordumuzun Sarıkamış taarruzunda Allahuekber Dağlarında donarak mahvolması, beklenen müdafaanın yapılmasına imkân vermedi. Esasen Osmanlı Devleti Birinci Dünya Harbine hazırlıksız girmişti. Bu sebeple ordularımız düşman karşısında çekilmek zorunda Kaldi 1915 senesi Ocak ayında Halit Bey (sonradan Paşa), Kafkas Kolordusuna Bagli iyivatanperver bir Türk kumandanıdır. Düşmanın ilerleyişi karşısında bir sey yapmak istiyordu. İspir''''in erkan ve eşrafı ile konuşan Halit Bey, 1915 senesi Ocak Ayının oğlu haftasında Ispirlilerden de Aldığı kuvvetlerle Devedağı''''ndaki Rus Kuvvetleri ile Kanlı bir boğuşmaya girdi Rus kuvveti, Ödük Yaylasına Kadar geri çekildi. Bu sırada Halit Bey Erzurum''''un Ruslar tarafından işgal edildiği haberini ALDI Bu haberi büyük boy bir teessürle, elemle alan Halit Bey, Halki Daha fazla Perişan etmemeyi düşünerek geri çekmeyi Uygun buldu. Halkin da muhacir olarak hiç değilse hayatlarını olsun kurtarmalarını bildirdi. Halk, giden kumandan ve askerlerini Yaşlı gözlerle uğurladı. 1915 senesi Şubat ayında Rus askerleri İspir''''e girdi. Geri çekilirken kahraman, Halit Bey İnatçı mukavemeti düşmana kayıplar verdirdi. Üç yıldan fazla bir Zaman, acı ve Karanlık esaret yıllarından sonra Komünist ihtilali başlayınca Rus askerleri İspirden de çekilmeye Başladı. Ruslardan boşalan Yeri Ermeniler almak kararında idi. Sırakonaklar''''daki Ermeniler bunun hazırlığı içindeydi. İspir erkanının hazırlıklı olması sayesinde yiğit İspirli hemşerilerimizin şüpheli şahıslar uzerinde buldukları vesikalarda : Taşnak çetelerinin başkumandanı Antrenik Paşa''''nın Bayburt katliamının tamamlanmakta oldugunu ve sıranın İspir''''e geldiğini bildiren ermeni niyeti anlaşılınca, İspir Müftüsünün başkanlığındaki İspir Kurtuluş Cemiyeti'nin gayretiyle Sırakonaklar, Bayburt ve Erzurum''''daki Ermenilerin İspir ''''de katliam yapmalarına mani olmak için halk silahlı mücadeleye sevkedildi. Sırakonaklarda Bulunan yerli ve silâhlı Ermenileri de milislerimiz çevirerek tecavüzlerine mani oldu. Bayburt Ermenileri bir defa da Yanıkköprü Boğazını yarıladıysa da öncüleri ile yapilan çarpışmadan sonra düşman ilerlemekten vazgeçti. Erzurum'da''' 'dan İspir''''e, Karakaya Boğazından girmek isteyen Ermenilerle Milis kuvvetlerimiz Kanlı muharebeler yapmışlar ve Ermenileri bu boğazdan içeri sokmuşlardır. Ermenilerin Esas maksadı Sırakonaklardaki Ermenileri Kurtarmak ve İspir halkını katletmekti Fakat düşman bu emelinde Muvaffak olamamıştır. Bu sırada 25 Şubat 1918 tarihinde Türk Ordusunun İspir''''e geleceği müjdesi verildi. O Günün sabahı, Yüzbaşı Ziya Bey'in basinda bulundugu Süvari müfrezesi İspir''''e geldi. İspir, 25 Şubat 1918 tarihinde vatan topraklarına katıldı. Ziya Bey 26 Şubatta Çamlıkaya'ya ve 27 Şubatta Sırakonaklar''''a vardi. Ermenilerin Türk Ordusu önünde kaçtığını Bayburt''''un ve Erzurum''''un kurtuluşu ile Gören ve Artık tehlikenin kalmadığını anlayan kahraman İspir Halki, Sırakonaklar''''daki Ermenileri esir etmek için taarruza Başladı yapilan çarpışmadan sonra Ermeniler Yukarı Karakale Kalesi'ne sığındılar. Bu lahana emniyetli ve Sağlam yapılışlı idi Durumu tetkik eden Yüzbaşı Bey alay kumandanı Atıf Bey''''den acele iki top göndermesini rica etti. Yüzbaşı Ziya Bey, 7 Mart 1918 GÜNÜ kaleye top atışı ile taarruza geçilmesi emrini verdi. Açılan gediklerden içeri kuvvetlerimiz kaleye girdi. Fakat Milis kuvvetlerimizden büyük boy sayıda Şehit olmasından Baska Yüzbaşı Ziya Bey ve Beş askerimiz de Şehit olmuştur. Az imkanlarla çok iş başarılarak işgalciler memleketimizden kovulur.